İhracatta Götürü Gider Uygulaması

Fuat Cengiz / 05.03.2016

İhracatta Götürü Gider Uygulaması

İhracatta götürü gider uygulaması yurtdışındaki bazı giderlerin belgelendirilemediği mantığına dayanarak hayata geçirilmiştir; zira vergi sistemi oturmamış ülkelerde harcama karşılığı belge alabilmek tahmin edileceği üzere pek de mümkün olamamaktadır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. Maddesinde “İndirilecek Giderler” açıklanmıştır. Yine aynı maddenin 1 numaralı bendinde bazı belgelendirilemeyen giderlerin de ticari kazancın tespitinde indirimine olanak tanınmıştır.

Gelir Vergisi Kanunu Madde 40/1’e göre;

"İhracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler."

Kanun maddesine bakıldığında, binde beş nispetindeki indirim hakkının ihracatçılara herhangi bir şarta bağlanmaksızın verildiği görülmektedir. Ancak Vergi İdaresine göre götürü gider hesaplanabilmesi için harcamanın yapılmış ve işletmenin malvarlığında bir azalma meydana gelmiş olması gerekir.

Karşıt görüşe göre ise “götürü” kelimesinin manası gereği bu indirim hakkı, yasaların izin verdiği nispette herhangi bir belge şartı aranmaksızın kullanılması gereken bir haktır. Bu aşamada mükelleflerin ihracatla ilgili bir harcamaya maruz kalındığını, bunun işletmenin malvarlığında azalmaya yol açtığını ispat etme ya da tevsik etme gibi bir yükümlülüğü söz konusu değildir.

Konuya ilişkin yargı kararları incelendiğinde yaşanan uyuşmazlıklarda mükelleflerin lehine olduğu görülmektedir. Konuyla ilgili verilen yargı kararlarında; yasal düzenlemenin tevsik şartı aranmaksızın kazançtan indirilmesi hakkını sağladığı, idarece, bu giderlerin belgeli olması halinde zaten indirim konusu yapılacağının kuşkusuz olduğu, aksi halde maddenin uygulama olanağı bulunmadığı ifade edilmiştir. Özetle verilen kararlar indirim hakkının herhangi bir belgesiz harcama şartına bağlı kalmaksızın direkt beyanname üzerinde kullanılabileceği yönündedir.

Aşağıda götürü gider uygulamasından kimlerin yararlanabileceği, götürü gider olarak dikkate alınabilecek azami tutar, dikkate alınacak ihracat hasılatı, götürü giderlerin muhasebeleştirilmesi gibi konulara ve uygulamanın genel şartlarına yer verilmiştir.

Götürü Gider Uygulamasından Kimler Yararlanabilir?

Götürü gider uygulamasından;

• İhracat, 
• Yurt dışında inşaat, 
• Yurt dışında onarma, 
• Yurt dışında montaj ve teknik hizmetler, 
• Uluslararası taşımacılık

faaliyetinde bulunan, dar mükellefiyet esasında vergilendirilenler de dahil olmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabileceklerdir. Bu tür faaliyetleri bulunmayan mükelleflerin Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesi hükmüne göre götürü gider kaydı ve bu giderleri kazancın tespitinde indirim konusu yapmaları mümkün değildir.

Taşıma işini döviz karşılığı yapan nakliyeciler söz konusu döviz cinsinden taşımacılık hasılatını götürü gider uygulamasında dikkate alabileceklerdir. Yurt dışı taşımacılığın Türk Lirası karşılığı yapılması durumunda ise nakliyeciler bu taşımacılık hasılatı dolayısıyla götürü gider uygulamasından yararlanamaz.

Götürü Gider Kaydı Belgeli Gider Kaydına Engel Midir?

Belgelendirilememiş giderlere karşılık olmak üzere, götürü gider kaydı, mükelleflerin genel esaslara göre belgelendirilmiş giderlerinin gider kaydına engel değildir. Diğer bir ifadeyle ihracat yapan mükellefler, bu faaliyetleri ile ilgili giderlerinden belgelendirebildiklerini yasal kayıtlarına intikal ettirecekler, buna ek olarak belgelendiremedikleri giderlerine karşılık olarak da götürü gider uygulamasından yararlanabileceklerdir.

Götürü Gider Olarak Dikkate Alınabilecek Azami Tutar Ne Kadardır?

GVK Md. 40/1’ e göre, belgelendirilemeyen giderlere karşılık olmak üzere, götürü olarak gider kaydedilebilecek tutar, ihracattan döviz olarak elde edilen hasılatın binde beşini aşamayacaktır. Hasılat kapsamında değerlendirilecek dövizlerin Türkiye’ye getirilme şartı bulunmamaktadır.

Götürü Gider Uygulamasında Dikkate Alınacak İhracat Hasılatı Nedir?

Götürü gider, ihracat, yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler ile taşımacılık faaliyetlerinden döviz olarak elde edilen hâsılat üzerinden hesaplanacaktır. Döviz olarak elde edilen ihracat hasılatının Türk Lirası karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere kaydedildiği tarihte geçerli olan ve T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan edilmiş döviz alış kurlarının esas alınması gerekmektedir.

Götürü Olarak Hesaplanan Giderler Nasıl Muhasebeleştirilir?

Tüm giderlerin, vergi kanunlarınca ticari kazançtan indirilmesi kabul edilip edilmemesine bakılmaksızın doğrudan ilgili oldukları gider hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir; zira buradan yola çıkılarak dönem sonunda vergi matrahına ulaşılmaktadır.

Bu durumda işletmenin yurt dışı faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan belgesiz giderlerin de ilgili gider hesaplarında izlenmesi ve dönem sonunda “690 Dönem Kar-Zarar” hesabına aktarılması gerekmektedir. Belgelendirilemeyen giderlerin götürü gider tutarını aşan kısmı, kanunen kabul edilmeyen gider olarak ticari kâra ilave edilmektedir.

Örnek vermek gerekirse;

2015 yılında ABC A.Ş. döviz karşılığı yaptığı ihracattan 100.000,00 TL tutarında hasılat elde etmiştir. ABC A.Ş.’nin 15.000,00 TL tutarında ihracatla alakalı gideri bulunmaktadır. Bu giderlerin 5.000,00 TL’lik kısmı belgesiz giderlerden oluşmaktadır. Bu durumda ticari kazançtan indirilebilecek götürü gider tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanmalıdır:

Belgelendirilmiş giderler : 10.000,00 TL
Belgelendirilmemiş giderler : 5.000,00 TL
Toplam giderler : 15.000,00TL
Ticari kazançtan indirilebilecek götürü gider tutarı (100.000,00 TL * % 0,5)  :  500,00 TL
KKEG Olan Kısım (5.000,00 TL – 500,00 TL)  : 4.500,00 TL 
Belgeli giderler ile götürü giderlerin toplamı (10.000,00 TL + 500,00 TL)  : 10.500,00 TL

Gerçekleştirilen işlemin örnek muhasebe kaydı aşağıdaki gibidir.

---------------------------------------30.09.2015--------------------------------------
760 Pazarlama Satış Dağ. Gid.                    10.500,00 TL
689 Olağandışı Gider ve Zararlar (KKEG)     4.500,00 TL
                               102 Banka                                           15.000,00 TL
----------------------------------------------/--------------------------------------------

Sonuç ve Değerlendirme

İhracatta götürü gider uygulaması, özellikle ihracatı ciddi boyutlara ulaşan kurumlar açısından vergi avantajları doğurmaktadır.

Uygulamadan dar mükellefiyet esasında vergilendirilenler de dâhil olmak üzere belirtilen faaliyetleri yapan mükellefler yararlanabilecek olup hasılatın döviz olarak elde edilmesi gerekmektedir. Dövizlerin kambiyo mevzuatı gereğince Türkiye’ye getirilme şartı bulunmamaktadır. İhraç kaydı ile mal teslim edenler bu uygulamadan yararlanamazlar. Kurumlar vergisi mükelleflerinin istisna edilen kazançlar için götürü gider hesaplaması mümkün değildir.

Götürü gider uygulamasından faydalanacak mükellefler Vergi İdaresi ile sorun yaşamamak için aşağıdaki şartların birlikte sağlanması hususunda dikkat etmelidirler:

• Yapılan giderin yurtdışında yapılan inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler, taşımacılık hasılatı ile ilgili olması ve bu hasılatın binde beşini aşmaması,

• Yapılan giderlerin mükellefin malvarlığında azalmaya yol açması,

• Götürü gider tutarının işlemin yapıldığı dönem kayıtlarına intikal ettirilmesi ve hesaplarda izlenmesi.

Götürü gider uygulamasından faydalan mükelleflerin yurtdışında yaptıkları belgeli giderleri, kazanç tespitinde, genel esaslara göre indirim konusu yapabilecekleri açıktır.